Page 17 - พิพิธภัณฑ์ดิจิทัลกลุ่มชาติพันธ์ในล้านนา
P. 17
7
การผสานความรู้แบบต่าง ๆ ในการอธิบายและเยียวยาความเจ็บป่วย
การแพทย์แบบสมัยใหม่เป็นแบบแผนการรักษาที่แพร่หลายทั่วโลกในปัจจุบัน ซึ่งถูก
รับรองด้วยแนวคิดวิทยาศาสตร์ เดิมมีมุมมองว่าการแพทย์แบบดั้งเดิมเป็นสิ่งที่ล้าสมัย หยุดนิ่ง ไม่มี
เหตุผลอธิบายไม่ได้ด้วยหลักฐานเชิงประจักษ์นิยมตามแนวคิดวิทยาศาสตร์ ท าให้การแพทย์สมัยใหม่
กับการแพทย์ดั้งเดิมถูกจัดให้อยู่ขั้วตรงข้ามกัน จากงานศึกษาของ Shane Greene (1998) ที่ศึกษา
หมอผีที่เป็นผู้รักษาพื้นบ้าน (Shaman) ในสังคมชนเผ่า Aguaruna ประเทศเปรู โดยพบว่า ผู้รักษา
พื้นบ้านที่ Aguaruna ให้การอธิบายสาเหตุและแนะน าวิธีการรักษาแก่ผู้ป่วยทั้งแบบความรู้ดั้งเดิม
และความรู้สมัยใหม่ โดยให้โอกาสผู้ป่วยและญาติพิจารณาเองว่าจะเลือกรับการรักษาแบบใดแบบ
หนึ่งหรือเลือกรักษาทั้งสองทาง นอกจากนั้น จากงานศึกษานี้ท าให้เห็นว่า ผู้รักษาพื้นบ้านมีการเป็น
ผู้กระท าการ (Actor) เนื่องจากผู้รักษาพื้นบ้านมีการเรียนรู้ความรู้แบบใหม่ๆ แขนงอื่น เช่น ความรู้
ทางการแพทย์แบบวิทยาศาสตร์ เป็นต้น แล้วน าการเรียนรู้ที่ได้รับมาคัดสรร ปรับเปลี่ยน ผสานรวม
ในการอธิบายความเจ็บป่วยต่อผู้ป่วย
การศึกษาแบบแผนการรักษาความเจ็บป่วยในสังคมภาคเหนือของไทย อานันท์
กาญจนพันธุ์ (2555) ได้เสนอถึงการเลือกรับการรักษาพยาบาลว่า ชาวบ้านไม่ได้ปักใจเลือกการรักษา
แบบหนึ่งแบบใดเพียงวิธีเดียว แต่ชาวบ้านได้พยายามลองรักษาทุกวิถีทาง ทั้งการรักษาตามแบบ
แพทย์สมัยใหม่และแบบพื้นบ้าน ซึ่งพบว่า ในปัจจุบันเมื่อเกิดความเจ็บป่วยขึ้น ชาวบ้านจะเลือกทาง
รักษาแบบแพทย์สมัยใหม่ก่อนหากยังไม่หายหรือชาวบ้านแบกรับค่าใช้จ่ายจากโรงพยาบาลไม่ไหว
จึงจะแสวงหาการแพทย์แบบอื่น ๆ รวมทั้งการแพทย์พื้นบ้านด้วยเช่นกัน ฉะนั้น จึงเห็นได้ว่า
พหุลักษณ์ทางการแพทย์เกิดขึ้นได้เนื่องจากการแพทย์เพียงแบบใดแบบหนึ่งไม่สามารถตอบสนองต่อ
บริบทสภาพการณ์และเงื่อนไขต่าง ๆ ของคนป่วยได้ครบถ้วนนั่นเอง
การที่สังคมมีระบบการแพทย์ที่หลากหลาย ที่เป็นทั้งแบบวิทยาศาสตร์และพื้นบ้านนั้น
โกมาตร จึงเสถียรทรัพย์ (2549) ได้เสนอว่า ในสังคมหนึ่ง ๆ ย่อมมีระบบการแพทย์ด ารงอยู่มากกว่า
หนึ่งระบบเสมอ ไม่ว่าสังคมนั้นจะเป็นสังคมสมัยใหม่ที่มีความเจริญก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์และ
เทคโนโลยีอย่างมากหรือจะเป็นสังคมดั้งเดิมที่ห่างไกลความทันสมัยก็ตาม เพราะในความเป็นจริง
แล้วไม่มีระบบการแพทย์ใดที่จะมีความสมบูรณ์ในตัวมันเองจนสามารถตอบสนองต่อปัญหาที่เกิดจาก
ความเจ็บป่วยได้ทุกมิติและสอดคล้องกับความต้องการที่หลากหลายของผู้คนในสังคม พหุลักษณ์ทาง
การแพทย์จึงเป็นปรากฏการณ์ธรรมดาที่เกิดขึ้นในทุกสังคมในโลก
การที่กล่าวว่าไม่มีการแพทย์ระบบใดที่จะสามารถตอบสนองต่อปัญหาสุขภาพได้อย่าง
ครบถ้วนในระบบเดียว เนื่องจากสุขภาพและความเจ็บป่วยเป็นปรากฏการณ์ที่มีหลายมิติ
สลับซับซ้อน และเป็นพลวัต หรืออาจกล่าวได้ว่า สุขภาพเป็นปรากฏการณ์ทางชีววัฒนธรรม
(Biocultural Phenomenon) ซึ่งในแต่ละวัฒนธรรมย่อมมีนิยามสุขภาพที่แตกต่างกันมีค่านิยม
